Stablecoin là gì? Tất tần tật về Stablecoin cho người mới bắt đầu (2025)

Thị trường tiền điện tử nổi tiếng với sự biến động mạnh mẽ. Bitcoin, Ethereum và các đồng coin khác có thể tăng giá phi mã. Tuy nhiên, chúng cũng có thể “bốc hơi” nhanh chóng. Điều này tạo ra rào cản lớn cho người mới tham gia. Các nhà đầu tư tìm kiếm sự ổn định cũng gặp khó khăn. Đó là lý do tại sao Stablecoin ra đời.

1. Giới thiệu chung về Stablecoin

Stablecoin là gì?

Stablecoin là gì? Hiểu đơn giản, stablecoin là tiền điện tử được thiết kế để giảm tối đa biến động giá. Nó khác với Bitcoin hay Ethereum. Giá trị stablecoin thường được gắn (neo) vào tài sản ổn định hơn. Ví dụ như đô la Mỹ (USD), vàng, hoặc tiền tệ pháp định khác. Một stablecoin neo vào USD thường sẽ có giá trị xấp xỉ 1 USD.

Tin nhanh: Tether (USDT) là stablecoin đầu tiên, ra mắt năm 2014.

Lịch sử stablecoin bắt đầu từ năm 2014 với Tether (USDT). Ban đầu, Tether quảng cáo có dự trữ 1:1 với USD. Nghĩa là mỗi USDT phát hành đều được đảm bảo bởi 1 USD trong ngân hàng. Tuy nhiên, tính minh bạch của dự trữ này đã gây nhiều tranh cãi. (Xem phần Rủi ro khi đầu tư Stablecoin).

Biểu đồ minh họa tổng quan về Stablecoin

2. Tại sao Stablecoin lại quan trọng?

Stablecoin đóng vai trò thiết yếu trong hệ sinh thái tiền điện tử. Chúng mang lại nhiều lợi ích đáng kể:

• Phương tiện trao đổi: Stablecoin cho phép thanh toán nhanh chóng với chi phí thấp. Điều này đặc biệt hữu ích trong giao dịch xuyên biên giới.
• Bảo toàn giá trị: Thị trường tiền điện tử rất biến động. Stablecoin cung cấp một “nơi trú ẩn” an toàn. Nó giúp nhà đầu tư bảo toàn tài sản.
• Đơn vị kế toán: Stablecoin giúp đơn giản hóa việc định giá các tài sản tiền điện tử khác.
• Kết nối thị trường: Stablecoin là cầu nối giữa tiền pháp định (fiat) và thế giới crypto. Nó giúp việc chuyển đổi giữa hai loại tiền tệ dễ dàng hơn.

Tin nhanh: Tính đến 26/02/2025, tổng vốn hóa thị trường stablecoin vượt 165 tỷ USD (theo CoinMarketCap).

Sự quan trọng của stablecoin còn thể hiện qua tăng trưởng vượt bậc của thị trường này. Theo CoinMarketCap, tổng vốn hóa thị trường stablecoin đã hơn 165 tỷ USD vào ngày 26/02/2025. Con số này tăng đáng kể so với 150 tỷ USD vào đầu tháng. Điều này cho thấy mức độ chấp nhận ngày càng tăng. Cả nhà đầu tư tổ chức và cá nhân đều quan tâm hơn.

“Stablecoin đang trở thành huyết mạch của hệ sinh thái tiền điện tử. Chúng cung cấp thanh khoản và sự ổn định cần thiết. Điều này thúc đẩy sự phát triển của DeFi và Web3.”
– Vitalik Buterin, Đồng sáng lập Ethereum –

3. Các loại Stablecoin phổ biến

Có nhiều cách phân loại stablecoin. Phổ biến nhất là dựa trên cơ chế đảm bảo giá trị của chúng:

4 loại stablecoin phổ biến dựa trên cơ chế bảo chứng

3.1. Stablecoin đảm bảo bằng tiền pháp định (Fiat-backed)

Đây là loại stablecoin phổ biến nhất. Mỗi stablecoin phát hành được đảm bảo bằng một lượng tiền pháp định tương ứng. Số tiền này (thường là USD) được giữ trong tài khoản ngân hàng của công ty phát hành.

• Ưu điểm:
  • Ổn định giá trị: Giá trị thường rất sát tài sản đảm bảo (ví dụ: 1 USD).
  • Minh bạch (tương đối): Công ty phát hành thường công bố báo cáo kiểm toán dự trữ.
• Nhược điểm:
  • Tập trung: Phụ thuộc hoàn toàn vào sự trung thực và uy tín của công ty phát hành.
  • Rủi ro đối tác: Ngân hàng lưu trữ tiền đảm bảo có thể gặp vấn đề.

Ví dụ phổ biến

• Tether (USDT): Stablecoin lâu đời, vốn hóa lớn nhất (hơn 80 tỷ USD, 02/2025). Tuy nhiên, có nhiều tranh cãi về tính minh bạch dự trữ.
• USD Coin (USDC): Được coi là minh bạch hơn USDT. Phát hành bởi Centre (liên minh Coinbase và Circle). Kiểm toán thường xuyên bởi Grant Thornton LLP. Vốn hóa gần 55 tỷ USD (02/2025).
• Binance USD (BUSD): Stablecoin của sàn Binance. Phát hành bởi Paxos, quản lý bởi NYDFS. Vốn hóa hơn 15 tỷ USD. (Lưu ý: Paxos đã ngừng phát hành BUSD mới từ tháng 2/2023 theo yêu cầu của NYDFS).
• TrueUSD (TUSD): Được kiểm toán độc lập. Có cơ chế chứng thực dự trữ theo thời gian thực.

3.2. Stablecoin đảm bảo bằng tiền điện tử (Crypto-backed)

Loại này được đảm bảo bằng các tiền điện tử khác. Thường là các đồng vốn hóa lớn như Ethereum (ETH) hoặc Bitcoin (BTC). Để đảm bảo an toàn, các stablecoin này thường áp dụng cơ chế thế chấp vượt mức (over-collateralization).

• Ưu điểm:
  • Phi tập trung: Không phụ thuộc vào tổ chức trung gian nào.
  • Minh bạch: Mọi giao dịch được ghi trên blockchain, có thể kiểm tra công khai.
• Nhược điểm:
  • Phức tạp: Cơ chế hoạt động khá phức tạp với người mới.
  • Rủi ro biến động: Nếu giá trị tài sản thế chấp giảm mạnh, stablecoin có thể mất giá.

Ví dụ điển hình: DAI của MakerDAO

Để tạo ra 1 DAI, người dùng cần thế chấp lượng ETH giá trị lớn hơn 1 DAI. Tỷ lệ này thường là 150% hoặc cao hơn và được điều chỉnh để phòng ngừa biến động ETH.

“Stablecoin thế chấp bằng crypto như DAI mang lại độ minh bạch và phi tập trung cao hơn. Tuy nhiên, người dùng cần hiểu rõ cơ chế hoạt động và rủi ro liên quan.”
– Joseph Lubin, Nhà sáng lập ConsenSys –

Sơ đồ minh họa cơ chế thế chấp của stablecoin crypto-backed

3.3. Stablecoin đảm bảo bằng thuật toán (Algorithmic)

Đây là loại stablecoin phức tạp và rủi ro nhất. Chúng dùng thuật toán và hợp đồng thông minh (smart contracts). Mục đích là tự động điều chỉnh cung cầu nhằm duy trì giá trị ổn định.

• Ưu điểm:
  • Hoàn toàn phi tập trung: Không có tài sản đảm bảo thực tế nào.
• Nhược điểm:
  • Rủi ro cực cao: Dễ bị tấn công, thao túng. Đã có trường hợp thất bại nghiêm trọng.
  • Phức tạp: Rất khó hiểu rõ cơ chế hoạt động.

Ví dụ điển hình và bài học: TerraUSD (UST)

UST từng là stablecoin thuật toán lớn. Nhưng nó đã sụp đổ hoàn toàn vào tháng 5/2022. Sự kiện này gây thiệt hại hàng tỷ đô la cho nhà đầu tư. Nó cho thấy rủi ro cực lớn của stablecoin thuật toán khi thiếu tài sản đảm bảo thực.

Một ví dụ khác là Empty Set Dollar (ESD).

3.4. Stablecoin đảm bảo bằng hàng hoá (Commodity-backed)

Các stablecoin này được hỗ trợ bởi tài sản vật chất. Ví dụ như vàng, bạc, dầu mỏ, hoặc bất động sản. Về lý thuyết, chúng kết hợp tính ổn định của tài sản này với tính linh hoạt của crypto.

• Ưu điểm:
  • Ổn định tương đối: Neo vào giá trị tài sản thực, ít biến động hơn crypto.
• Nhược điểm:
  • Lưu trữ và kiểm toán: Việc lưu trữ an toàn và kiểm toán tài sản đảm bảo có thể phức tạp, tốn kém.
  • Thanh khoản: Khả năng mua/bán có thể hạn chế hơn các loại khác.

Ví dụ

Paxos Gold (PAXG): Mỗi PAXG được đảm bảo bởi một troy ounce vàng London Good Delivery. Tether Gold (XAUT) cũng là một ví dụ.

Bảng so sánh các loại Stablecoin phổ biến

4. Cơ chế hoạt động của Stablecoin

4.1. Stablecoin đảm bảo bằng tiền pháp định

Cơ chế hoạt động tương đối đơn giản:

• Phát hành: Người dùng gửi tiền pháp định (ví dụ: USD) cho công ty phát hành. Công ty tạo ra lượng stablecoin tương ứng (1 stablecoin = 1 USD) và chuyển cho người dùng.
• Mua lại (Redemption): Người dùng gửi stablecoin cho công ty phát hành. Công ty hủy stablecoin đó và trả lại tiền pháp định tương ứng.

Quá trình này đảm bảo luôn có đủ tiền pháp định dự trữ. Tuy nhiên, tính minh bạch và trung thực của công ty phát hành là then chốt.

4.2. Stablecoin đảm bảo bằng tiền điện tử

Cơ chế phức tạp hơn, thường bao gồm:

• Thế chấp (Collateralization): Người dùng thế chấp lượng crypto có giá trị lớn hơn stablecoin muốn tạo.
• Thanh lý (Liquidation): Nếu giá trị tài sản thế chấp giảm dưới ngưỡng nhất định, hệ thống tự động thanh lý tài sản để đảm bảo giá trị stablecoin.
• Cơ chế ổn định giá (Stability mechanisms): Các biện pháp bổ sung như phí ổn định, điều chỉnh lãi suất… để giữ giá ổn định.

4.3. Stablecoin thuật toán

Cơ chế này dùng thuật toán và hợp đồng thông minh để tự điều chỉnh cung/cầu:

• Mở rộng cung (Expansion): Khi giá stablecoin > 1 USD, thuật toán tạo thêm stablecoin để tăng cung, đẩy giá xuống.
• Thu hẹp cung (Contraction): Khi giá stablecoin < 1 USD, thuật toán mua lại và “đốt” (hủy) stablecoin để giảm cung, đẩy giá lên.

Tuy nhiên, trường hợp UST cho thấy cơ chế này có thể thất bại. Nó cần thiết kế tốt và niềm tin từ thị trường.

5. Ưu điểm và nhược điểm của Stablecoin

5.1 Ưu điểm

• Ổn định giá trị: Ưu điểm lớn nhất, giảm rủi ro biến động so với crypto khác.
• Thanh khoản cao: Giao dịch rộng rãi trên sàn giao dịch, dễ mua bán, chuyển đổi.
• Chi phí giao dịch thấp: Thường rẻ hơn phương thức thanh toán truyền thống.
• Ứng dụng trong DeFi: Dự án DeFi dùng stablecoin làm tài sản thế chấp, cho lending, borrowing.
• Minh bạch (với một số loại): Loại đảm bảo bằng fiat và được kiểm toán thường minh bạch hơn.
• Dễ sử dụng: Dùng như các crypto khác qua ví điện tử và ứng dụng.

5.2 Nhược điểm

• Rủi ro tập trung (với loại fiat-backed): An toàn phụ thuộc vào công ty phát hành và tổ chức liên quan.
• Rủi ro về cơ chế: Loại crypto-backed và thuật toán có thể gặp vấn đề nếu cơ chế không hiệu quả.
• Rủi ro pháp lý: Quy định về stablecoin chưa rõ ràng ở nhiều nơi, có thể thay đổi.
• Khả năng sinh lời thấp: Do ổn định, thường không mang lại lợi nhuận cao như crypto khác.
• Rủi ro về kiểm toán: Một số stablecoin có báo cáo kiểm toán không đáng tin cậy.

6. Ứng dụng Thực Tế Của Stablecoin

Stablecoin có nhiều ứng dụng thực tế, cả trong và ngoài lĩnh vực crypto:

Các ứng dụng thực tế chính của Stablecoin

Thanh toán

• Chuyển tiền xuyên biên giới: Nhanh chóng, chi phí thấp, không giới hạn giờ ngân hàng.
• Thanh toán hàng hóa, dịch vụ: Ngày càng nhiều doanh nghiệp chấp nhận. Ví dụ: Shopify, PayPal đã tích hợp.

Đầu tư

• “Trú ẩn” an toàn: Giúp bảo toàn vốn khi thị trường crypto biến động mạnh.
• Tham gia DeFi (tài chính phi tập trung):
  • Staking: “Gửi tiết kiệm” stablecoin nhận lãi (ví dụ: trên Aave, Compound).
  • Lending: Cho vay stablecoin kiếm lợi nhuận.
  • Yield farming: Cung cấp thanh khoản cho giao thức DeFi nhận phần thưởng.

Giao dịch

• Cặp giao dịch: Thường dùng làm đồng tiền cơ sở trong cặp giao dịch với tiền ảo khác (ví dụ: BTC/USDT, ETH/USDC).
• Giảm thiểu trượt giá (slippage): Giúp giảm chênh lệch giá khi giao dịch khối lượng lớn.

Kiều hối

Người lao động nước ngoài có thể gửi tiền về nhanh chóng, dễ dàng, chi phí thấp hơn kênh truyền thống.

Thương mại điện tử

Có thể tích hợp vào nền tảng thương mại điện tử. Giúp thanh toán trực tuyến an toàn, tiện lợi, minh bạch hơn.

Các trường hợp sử dụng tiềm năng khác

• Thanh toán lương cho nhân viên.
• Phát hành trái phiếu doanh nghiệp bằng stablecoin.
• Tài trợ dự án qua nền tảng gọi vốn cộng đồng (crowdfunding).
• Và nhiều ứng dụng khác đang được khám phá.

Ví dụ thực tế

Một người Việt ở Mỹ có thể dùng USDC gửi tiền về Việt Nam. Thay vì phí cao và chờ đợi giao dịch ngân hàng, họ có thể chuyển tiền gần như tức thì. Chi phí thường rất thấp (dưới 1 USD).

7. Cách Mua/Bán Stablecoin

Việc mua/bán stablecoin ngày nay rất dễ dàng. Bạn có thể thực hiện theo các bước sau:

1. Chọn sàn giao dịch uy tín

Nhiều sàn hỗ trợ stablecoin, ví dụ:

• Binance
• Coinbase (hỗ trợ một số stablecoin)
• Huobi
• OKX
• Remitano (phổ biến ở Việt Nam)
• Bybit
• Kraken
• V.v…

Hãy tìm hiểu kỹ về sàn. So sánh phí giao dịch, thanh khoản, uy tín, và dịch vụ hỗ trợ. Các yếu tố quan trọng gồm:

• Phí giao dịch và các phí khác.
• Phương thức thanh toán hỗ trợ.
• Thanh khoản của stablecoin trên sàn.
• Bảo mật và uy tín của sàn.
• Dịch vụ hỗ trợ khách hàng.

2. Tạo tài khoản và xác minh danh tính (KYC)

Hầu hết sàn yêu cầu cung cấp thông tin cá nhân và xác minh danh tính. Điều này nhằm tuân thủ quy định chống rửa tiền (AML).

• Quy trình KYC thường gồm ảnh chụp giấy tờ tùy thân (CMND/CCCD/Hộ chiếu) và ảnh chân dung.

3. Nạp tiền vào tài khoản

Bạn có thể nạp tiền bằng nhiều cách, tùy sàn:

• Chuyển khoản ngân hàng (VND).
• Nạp các loại tiền điện tử khác (BTC, ETH…).
• Sử dụng thẻ tín dụng/ghi nợ (thường phí cao hơn).

4. Chọn loại stablecoin muốn mua/bán

Ví dụ: USDT, USDC, DAI…

5. Đặt lệnh mua/bán

• Lệnh thị trường (Market order): Mua/bán ngay lập tức với giá thị trường hiện tại.
• Lệnh giới hạn (Limit order): Đặt giá mua/bán mong muốn. Lệnh chỉ khớp khi giá thị trường đạt mức đó.
• Các loại lệnh nâng cao khác (Stop-limit, OCO…): Dành cho nhà giao dịch chuyên nghiệp.

6. Lưu trữ stablecoin

Sau khi mua, bạn có thể lưu trữ trên:

• Ví sàn (Exchange wallet): Tiện lợi giao dịch, nhưng kém an toàn.
• Ví nóng (Hot wallet): Ứng dụng trên điện thoại/máy tính, kết nối internet (ví dụ: MetaMask, Trust Wallet).
• Ví lạnh (Cold wallet): Thiết bị phần cứng, không kết nối internet, an toàn nhất (ví dụ: Ledger, Trezor).

Lưu ý quan trọng khi lưu trữ

Không nên giữ lượng lớn stablecoin hoặc coin nào trên sàn lâu dài. Hãy chuyển vào ví cá nhân, tốt nhất là ví lạnh, sau giao dịch.

Lưu ý thêm: Luôn cẩn trọng với phí giao dịch và chênh lệch giá mua/bán trên các sàn.

Các bước cơ bản để mua/bán Stablecoin

8. Rủi Ro Khi Đầu Tư Stablecoin

Mặc dù được thiết kế để ổn định, stablecoin vẫn tiềm ẩn một số rủi ro:

Rủi ro Pháp lý và Quy định

Quy định về stablecoin chưa rõ ràng và thống nhất toàn cầu. Chúng có thể thay đổi, ảnh hưởng đến hoạt động và giá trị stablecoin.

Rủi ro An ninh mạng

Sàn giao dịch và ví lưu trữ có thể bị tấn công. Hacker có thể đánh cắp tài sản người dùng.

Rủi ro về Cơ chế Hoạt động

• Stablecoin fiat-backed: Công ty phát hành có thể không trung thực, thiếu dự trữ, hoặc gặp vấn đề tài chính. Ví dụ như nghi ngại về Tether (USDT).
• Stablecoin crypto-backed: Giá trị tài sản thế chấp có thể giảm mạnh, khiến stablecoin mất giá.
• Stablecoin thuật toán: Cơ chế duy trì giá có thể lỗi, bị tấn công, hoặc không chống đỡ được biến động mạnh. Vụ sụp đổ TerraUSD (UST) là minh chứng.

Rủi ro Tập trung

Với loại fiat-backed, an toàn phụ thuộc lớn vào công ty phát hành và tổ chức liên quan (ngân hàng, kiểm toán…).

Rủi ro Lạm phát

Với stablecoin neo vào tiền pháp định có lạm phát cao, giá trị thực có thể giảm dần theo thời gian.

Một lần nữa, sự sụp đổ của UST nhắc nhở rằng không có gì an toàn tuyệt đối trong crypto, kể cả stablecoin.

“Nhà đầu tư nên xem stablecoin là công cụ giảm thiểu rủi ro biến động giá và dùng trong DeFi. Nó không phải là khoản đầu tư sinh lời cao. Luôn đa dạng hóa danh mục đầu tư.”
– Changpeng Zhao, (Nguyên) CEO Binance

8.1 Stablecoin có an toàn không?

Mức độ an toàn phụ thuộc nhiều yếu tố, quan trọng nhất là loại stablecoin và cơ chế đảm bảo:

• Stablecoin đảm bảo bằng tiền pháp định:
  • An toàn hơn nếu phát hành bởi công ty uy tín, minh bạch, kiểm toán thường xuyên, có dự trữ đầy đủ.
  • Vẫn có rủi ro nếu công ty phát hành gặp vấn đề hoặc không trung thực.
• Stablecoin đảm bảo bằng tiền điện tử:
  • An toàn hơn nếu tỷ lệ thế chấp cao, cơ chế thanh lý hiệu quả, đội ngũ phát triển uy tín.
  • Vẫn có rủi ro nếu giá trị tài sản thế chấp biến động mạnh.
• Stablecoin thuật toán: Rủi ro cao nhất. Không nên dùng nếu không hiểu rõ cơ chế và chấp nhận rủi ro cao.

Lời khuyên

Hãy luôn tự tìm hiểu kỹ (DYOR – Do Your Own Research) trước khi đầu tư vào bất kỳ stablecoin nào. Đừng chỉ tin quảng cáo, hãy xem xét:

• Công ty phát hành là ai? Uy tín không?
• Cơ chế đảm bảo giá trị là gì? Minh bạch không?
• Có được kiểm toán thường xuyên? Kết quả thế nào?
• Cộng đồng đánh giá thế nào?

9. Tương lai của Stablecoin

Stablecoin được dự đoán sẽ tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong tương lai của crypto và tài chính:

Sự chấp nhận rộng rãi

Ngày càng nhiều tổ chức tài chính, doanh nghiệp, cá nhân chấp nhận và sử dụng stablecoin.

Quy định rõ ràng hơn

Các quốc gia đang dần xây dựng khung pháp lý. Điều này giúp thị trường phát triển bền vững. Ví dụ:

• Mỹ: SEC và các cơ quan đang xem xét quy định.
• Châu Âu: Đã có quy định MiCA cho stablecoin.
• Nhật Bản: Đã công nhận stablecoin là hình thức thanh toán hợp pháp.

Ứng dụng DeFi phát triển

Stablecoin sẽ tiếp tục là phần quan trọng của DeFi. Chúng cung cấp thanh khoản và dịch vụ tài chính đa dạng.

CBDC (Tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương)

CBDC có thể xem là một phiên bản stablecoin do chính phủ phát hành.

Cải tiến công nghệ

Các loại stablecoin mới có thể xuất hiện. Chúng có thể có cơ chế đảm bảo tiên tiến, an toàn và hiệu quả hơn.

“Stablecoin, đặc biệt là loại được quản lý tốt và minh bạch, có tiềm năng cách mạng hóa thanh toán toàn cầu. Chúng mang lại tốc độ, hiệu quả và khả năng tiếp cận mà hệ thống truyền thống không thể sánh được.”
– Michael Saylor, Chủ tịch điều hành MicroStrategy –

Kết luận

Stablecoin là phần quan trọng, không thể thiếu của thị trường crypto. Chúng mang lại sự ổn định, tiện lợi và nhiều ứng dụng hữu ích. Tuy nhiên, như mọi tài sản, stablecoin cũng có rủi ro riêng. Điều quan trọng là bạn cần tìm hiểu kỹ. Hãy chọn stablecoin phù hợp nhu cầu và luôn cẩn trọng khi đầu tư.

Hy vọng bài viết đã cung cấp kiến thức cơ bản và hữu ích về stablecoin. Nếu muốn tìm hiểu sâu hơn, hãy tham khảo nguồn uy tín và tham gia cộng đồng crypto để trao đổi, học hỏi thêm. Chúc bạn thành công trên con đường khám phá thế giới tiền điện tử!

Nguồn tham khảo

• CoinGecko
• CoinMarketCap
• Tether Transparency
• USDC Transparency
• Paxos (BUSD)
• MakerDAO (DAI)
• CoinDesk
• CoinTelegraph
• Forbes Advisor – What Is A Stablecoin?
• The Block