Điểm chính cần nắm

• Sự sụt giảm 90% giá trị token OM có nguyên nhân sâu xa từ những bất cập trong tokenomics. Các vấn đề bao gồm mô hình lạm phát không giới hạn và việc nguồn cung token bị tập trung hóa cao độ.
• Biến động thị trường và nghi vấn thao túng giá đã làm dấy lên quan ngại. Đặc biệt, giá OM biến động bất thường, báo hiệu các vấn đề tiềm ẩn.
• Để bảo vệ khoản đầu tư, nhà đầu tư cần đa dạng hóa danh mục. Hãy theo dõi chặt chẽ dữ liệu on-chain, đánh giá kỹ lưỡng việc phân bổ token và tính thanh khoản trước khi quyết định đầu tư.

Sự lao dốc không phanh của token MANTRA (OM) đã gây sốc cho cộng đồng đầu tư. Nhiều người đã phải gánh chịu những tổn thất nặng nề. Khi giới phân tích bắt đầu mổ xẻ nguyên nhân, nhiều câu hỏi vẫn còn bỏ ngỏ.

BeInCrypto đã trao đổi với các chuyên gia trong ngành. Chúng tôi đã xác định năm dấu hiệu cảnh báo quan trọng dẫn đến sự sụp đổ của MANTRA. Đồng thời, bài viết cũng đưa ra những chiến lược mà nhà đầu tư có thể áp dụng để tránh lặp lại vết xe đổ.

Vụ Sụp Đổ MANTRA (OM): Nhà Đầu Tư Đã Bỏ Lỡ Điều Gì và Cách Tránh Thua Lỗ Tương Tự?

Vào ngày 13 tháng 4, BeInCrypto đã đưa tin về việc giá OM giảm mạnh 90%. Sự kiện này làm dấy lên nhiều lo ngại. Một số nhà đầu tư cáo buộc đội ngũ dự án đã dàn dựng kịch bản “bơm xả” (pump and dump).

Các chuyên gia nhận định rằng đã có những dấu hiệu bất ổn xuất hiện từ sớm. Tuy nhiên, nhiều nhà đầu tư dường như đã bỏ qua những rủi ro tiềm ẩn liên quan đến dự án này.

1. Tokenomics Của OM: Dấu Hiệu Cảnh Báo Đầu Tiên

Trong năm 2024, đội ngũ MANTRA đã thay đổi cơ chế tokenomics của OM sau một cuộc bỏ phiếu cộng đồng vào tháng 10. Token này chuyển đổi từ chuẩn ERC20 sang thành coin L1 gốc. Coin mới này có chức năng staking trên MANTRA Chain.

Cùng với đó, dự án áp dụng mô hình tokenomic lạm phát với nguồn cung không giới hạn. Mô hình này thay thế cho cơ chế giới hạn cứng trước đây. Tổng cung token cũng được nâng lên mức 1.7 tỷ như một phần của quá trình chuyển đổi.

Tuy nhiên, thay đổi này không hoàn toàn tích cực. Theo Jean Rausis, đồng sáng lập SMARDEX, chính tokenomics là một trong những điểm yếu chí mạng. Nó đã dẫn đến sự sụp đổ của OM.

“Dự án đã tăng gấp đôi nguồn cung token lên 1.77 tỷ vào năm 2024 và chuyển sang mô hình lạm phát. Điều này làm loãng giá trị của những người nắm giữ ban đầu. Cơ chế vesting phức tạp lại ưu ái đội ngũ phát triển và người nội bộ. Trong khi đó, nguồn cung lưu hành thấp kết hợp với Định giá Pha loãng Hoàn toàn (FDV) cao đã tạo điều kiện cho sự cường điệu hóa và thao túng giá,” Jean Rausis chia sẻ với BeInCrypto.

Thêm vào đó, việc đội ngũ dự án kiểm soát phần lớn nguồn cung OM cũng gây lo ngại về tính tập trung hóa. Các chuyên gia cho rằng đây cũng là yếu tố có thể dẫn đến cáo buộc thao túng giá.

“Khoảng 90% token OM do đội ngũ nắm giữ. Điều này cho thấy mức độ tập trung hóa rất cao, có thể dẫn đến thao túng. Đội ngũ cũng duy trì quyền kiểm soát đối với cơ chế quản trị, làm suy yếu bản chất phi tập trung của dự án,” Phil Fogel, đồng sáng lập Cork, nhận định.

Phân bổ Token OM. Nguồn: MANTRA

Chiến lược tự bảo vệ

Phil Fogel thừa nhận rằng nguồn cung token tập trung không phải lúc nào cũng xấu. Tuy nhiên, nhà đầu tư cần nắm rõ thông tin về người nắm giữ lượng lớn token. Họ cần biết các điều khoản khóa token (token lock-up) và liệu sự tham gia của họ có phù hợp với mục tiêu phi tập trung hóa không.

Bên cạnh đó, Ming Wu, nhà sáng lập RabbitX, cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phân tích dữ liệu này. Việc này giúp phát hiện rủi ro tiềm ẩn có thể gây hại cho dự án trong dài hạn.

“Các công cụ như bản đồ bong bóng (bubble maps) có thể hỗ trợ xác định các rủi ro tiềm ẩn liên quan đến việc phân phối token,” Wu đưa ra lời khuyên.

2. Diễn Biến Giá Của OM

Năm 2025 chứng kiến nhiều biến động đáng kể trên thị trường tiền điện tử. Áp lực từ kinh tế vĩ mô đã tác động tiêu cực lên thị trường chung. Hầu hết các đồng coin đều ghi nhận thua lỗ. Tuy nhiên, diễn biến giá của OM lại tương đối ổn định cho đến trước cú sập gần đây nhất.

So sánh hiệu suất giá OM và Thị trường Tổng thể (TOTAL). Nguồn: TradingView

“Dấu hiệu cảnh báo rõ ràng nhất chính là diễn biến giá. Toàn bộ thị trường đang đi xuống, không mấy ai quan tâm đến MANTRA. Thế nhưng giá token này vẫn tăng trưởng một cách phi tự nhiên – bơm, đi ngang, bơm, rồi lại đi ngang,” Jean Rausis tiết lộ.

Ông nói thêm rằng đây là chỉ báo rõ ràng về vấn đề tiềm ẩn với dự án. Tuy nhiên, ông lưu ý việc nhận diện hành vi giá bất thường này đòi hỏi kiến thức về phân tích kỹ thuật. Ví dụ như các chỉ báo RSI, MACD hay đường EMA. Do đó, nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm có thể dễ dàng bỏ qua.

Mặc dù vậy, Rausis nhấn mạnh rằng ngay cả người không chuyên cũng có thể tìm thấy dấu hiệu khác. Những dấu hiệu này cho thấy có điều gì đó không ổn, dẫn đến sự sụp đổ.

Chiến lược tự bảo vệ

Nhiều nhà đầu tư đã lạc quan về khả năng phục hồi của OM giữa bối cảnh thị trường suy thoái. Sự lạc quan này cuối cùng khiến họ thiệt hại hàng triệu đô la. Eric He, Cán bộ Thiên thần Cộng đồng của LBank và Cố vấn Kiểm soát Rủi ro, nhấn mạnh tầm quan trọng của quản lý rủi ro chủ động. Điều này giúp tránh những cú sập tương tự OM.

“Đầu tiên, đa dạng hóa là yếu tố then chốt. Phân bổ vốn trên nhiều dự án khác nhau giúp hạn chế rủi ro khi một token gặp sự cố. Các lệnh dừng lỗ (stop-loss), ví dụ đặt ở mức 10-20% dưới giá mua, có thể tự động kiểm soát thiệt hại trong thị trường biến động mạnh,” Eric chia sẻ với BeInCrypto.

Ming Wu cũng đồng tình. Ông nhấn mạnh việc cần tránh phân bổ quá nhiều vốn vào một token duy nhất. Vị CEO giải thích rằng chiến lược đầu tư đa dạng giúp giảm thiểu rủi ro và tăng cường sự ổn định cho danh mục. (Bạn có thể tham khảo cách tìm đồng coin tiềm năng để đa dạng hóa).

“Nhà đầu tư có thể tận dụng hợp đồng tương lai vĩnh cửu như một công cụ quản lý rủi ro. Họ có thể dùng nó để phòng ngừa (hedge) trước khả năng sụt giảm giá của tài sản đang nắm giữ,” Wu nhận xét.

Trong khi đó, Phil Fogel khuyên nên tập trung vào tính thanh khoản của token. Các yếu tố chính cần xem xét bao gồm quy mô lưu hành tự do (float size). Cũng cần chú ý độ nhạy cảm của giá đối với các lệnh bán lớn và ai là người có khả năng tác động đáng kể đến thị trường.

3. Các Yếu Tố Cơ Bản Của Dự Án

Các chuyên gia cũng chỉ ra những điểm bất thường lớn trong chỉ số Tổng giá trị bị khóa (TVL) của MANTRA. Eric He lưu ý về khoảng cách đáng kể giữa Định giá Pha loãng Hoàn toàn (FDV) và TVL. FDV của OM đạt 9.5 tỷ đô la, trong khi TVL chỉ 13 triệu đô la. Điều này cho thấy khả năng định giá quá cao. (TVL là chỉ số quan trọng trong DeFi).

“Mức định giá 9.5 tỷ đô la so với TVL chỉ 13 triệu đô la đã cho thấy sự mất cân đối rõ ràng,” Forest Bai, đồng sáng lập Foresight Ventures, khẳng định.

Đáng chú ý, một số vấn đề cũng được nêu ra liên quan đến chương trình airdrop. Jean Rausis gọi chương trình này là một “mớ hỗn độn”. Ông chỉ ra nhiều vấn đề: sự chậm trễ, thay đổi thường xuyên về quy tắc, và việc loại bỏ một nửa số người tham gia. Trong khi đó, các bot bị nghi ngờ lại không bị loại bỏ.

“Airdrop ưu ái một cách bất hợp lý những người trong nội bộ. Nó lại loại trừ những người ủng hộ thực sự, phản ánh sự thiếu công bằng,” Phil Fogel nhắc lại.

Chỉ trích còn đi xa hơn. Fogel đề cập đến các cáo buộc về mối liên hệ của đội ngũ với các thực thể đáng ngờ. Ông cũng nói về các mối quan hệ với những đợt phát hành coin ban đầu (ICO) có vấn đề, làm dấy lên nghi ngờ về độ tin cậy. Eric He cũng cho rằng MANTRA được cho là có liên hệ với các nền tảng cờ bạc trong quá khứ.

Chiến lược tự bảo vệ

Forest Bai nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xác minh thông tin đội ngũ dự án. Nhà đầu tư nên xem xét lộ trình (roadmap) dự án (thường có trong Whitepaper). Đồng thời, hãy theo dõi hoạt động trên chuỗi (on-chain) để đảm bảo tính minh bạch.

Ông cũng khuyên nhà đầu tư đánh giá mức độ tương tác cộng đồng và việc tuân thủ quy định. Điều này giúp đánh giá khả năng tồn tại lâu dài của dự án.

Ming Wu cũng nhấn mạnh việc phân biệt giữa tăng trưởng thực tế và các chỉ số bị thổi phồng giả tạo.

“Điều quan trọng là phải phân biệt giữa tăng trưởng thực và hoạt động được thổi phồng giả tạo qua ưu đãi hoặc airdrop. Những chiến thuật không bền vững như ‘bán một đô la với giá 90 xu’ có thể tạo ra chỉ số ngắn hạn nhưng không phản ánh sự tham gia thực tế,” Wu thông báo cho BeInCrypto.

Cuối cùng, Wu khuyến nghị nghiên cứu kỹ lưỡng lý lịch thành viên đội ngũ. Việc này giúp phát hiện lịch sử hoạt động gian lận hoặc tham gia vào dự án đáng ngờ. Điều này đảm bảo nhà đầu tư được thông tin đầy đủ trước khi cam kết vốn.

Liên quan: Mantra Lên Tiếng Về Sự Cố Giảm Giá OM: Nhiều Vấn Đề Then Chốt Vẫn Bỏ Ngỏ

4. Động Thái Của “Cá Voi”

Như BeInCrypto đã đưa tin, ngay trước cú sập, một ví “cá voi” được cho là liên quan đến đội ngũ MANTRA đã gửi 3.9 triệu token OM lên sàn giao dịch OKX. Các chuyên gia nhấn mạnh đây không phải là sự cố đơn lẻ.

“Việc chuyển lượng lớn OM (43.6 triệu token, trị giá khoảng 227 triệu đô la) đến các sàn giao dịch vài ngày trước đó là một cảnh báo đỏ rất lớn. Nó báo hiệu khả năng bán tháo sắp xảy ra,” Forest Bai chia sẻ với BeInCrypto.

Ming Wu giải thích rằng nhà đầu tư nên đặc biệt chú ý đến những giao dịch chuyển tiền lớn như vậy. Chúng thường đóng vai trò là tín hiệu cảnh báo sớm. Hơn nữa, các nhà phân tích tại CryptoQuant cũng chỉ ra những điểm nhà đầu tư cần lưu ý.

“Việc chuyển OM lên các sàn giao dịch đạt tới 35 triệu đô la chỉ trong một giờ. Đây là dấu hiệu cảnh báo vì: Lượng chuyển lên sàn thường dưới 8 triệu đô la/giờ (không tính chuyển lên Binance, vốn thường lớn). Lượng chuyển lên sàn chiếm hơn 1/3 tổng số OM được giao dịch, cho thấy khối lượng chuyển lên sàn rất lớn,” CryptoQuant thông báo cho BeInCrypto.

Chiến lược tự bảo vệ

CryptoQuant khẳng định nhà đầu tư cần theo dõi dòng chảy của token vào các sàn giao dịch. Nó có thể báo hiệu sự gia tăng biến động giá trong tương lai gần.

Trong khi đó, Cố vấn Kiểm soát Rủi ro Eric He vạch ra bốn chiến lược để cập nhật thông tin về các giao dịch chuyển tiền lớn:

• Truy vết on-chain: Các công cụ như Arkham và Nansen cho phép theo dõi giao dịch lớn và hoạt động của ví cá voi.
• Đặt cảnh báo: Các nền tảng như Etherscan và Glassnode có thể thông báo về biến động thị trường bất thường hoặc giao dịch lớn.
• Theo dõi dòng tiền trên sàn: Người dùng cần giám sát các dòng tiền lớn đổ vào sàn giao dịch tập trung (CEX).
• Kiểm tra lịch mở khóa token: Các công cụ như Dune Analytics giúp xác định token của đội ngũ có đang được mở khóa sớm hơn dự kiến không.

Ông cũng khuyên nên tập trung vào cấu trúc thị trường (market structure).

“Cú sập của OM chứng minh tầm quan trọng của độ sâu thị trường. Dữ liệu Kaiko cho thấy độ sâu sổ lệnh 1% (1% order book depth) đã giảm 74% trước khi sụp đổ. Luôn kiểm tra chỉ số thanh khoản trên các nền tảng như Kaiko. Nếu độ sâu 1% dưới 500,000 đô la, đó là dấu hiệu cảnh báo,” Eric tiết lộ với BeInCrypto.

Ngoài ra, Phil Fogel nhấn mạnh tầm quan trọng của việc theo dõi mạng xã hội như X (Twitter). Điều này giúp nắm bắt tin đồn hoặc thảo luận về khả năng bán tháo. Ông nhấn mạnh sự cần thiết phải phân tích tính thanh khoản. Việc này giúp đánh giá xem token có thể chịu được áp lực bán mà không gây sụt giảm giá nghiêm trọng hay không.

5. Sự Liên Quan Của Sàn Giao Dịch Tập Trung (CEX)

Sau sự cố sụp đổ, CEO MANTRA, JP Mullin, nhanh chóng đổ lỗi cho các sàn giao dịch tập trung (CEX). Ông cho rằng sự sụp đổ được kích hoạt bởi “việc đóng vị thế bắt buộc liều lĩnh” trong giờ thanh khoản thấp. Ông cáo buộc sự sơ suất hoặc cố ý định vị của các sàn. Tuy nhiên, Binance lại chỉ ra nguyên nhân là các đợt thanh lý trên nhiều sàn.

Điều thú vị là các chuyên gia có ý kiến khác nhau về vai trò của CEX trong vụ sụp đổ OM. Forest Bai cho rằng việc thanh lý trên CEX trong giờ thanh khoản thấp đã làm trầm trọng thêm cú sập. Nó đã kích hoạt các đợt bán tháo dây chuyền. Eric He cũng đồng tình với quan điểm này.

“Việc thanh lý trên CEX đóng vai trò quan trọng trong cú sập OM, hoạt động như chất xúc tác. Với thanh khoản mỏng – độ sâu 1% giảm từ 600,000 đô la xuống 147,000 đô la – việc đóng vị thế bắt buộc đã kích hoạt thanh lý hàng loạt. Hơn 74.7 triệu đô la đã bị xóa sổ trong 24 giờ,” ông đề cập.

Tuy nhiên, Ming Wu lại gọi lời giải thích của Mullin “chỉ là một cái cớ”.

“Phân tích Lãi suất Mở (Open Interest) trên thị trường phái sinh OM cho thấy nó chỉ chiếm chưa đến 0.1% vốn hóa thị trường OM. Điều đặc biệt thú vị là trong quá trình thị trường sụp đổ, Lãi suất Mở trong phái sinh OM thực sự đã tăng 90%,” Wu bày tỏ với BeInCrypto.

Theo vị CEO này, điều đó đi ngược lại giả thuyết thanh lý hay đóng vị thế bắt buộc gây ra sụt giảm giá. Thay vào đó, nó chỉ ra rằng các nhà giao dịch và nhà đầu tư đã gia tăng vị thế bán khống (short positions) khi giá giảm.

Chiến lược tự bảo vệ

Mặc dù vai trò của CEX vẫn còn là điểm tranh cãi, các chuyên gia đều thống nhất về điểm mấu chốt: bảo vệ nhà đầu tư.

“Nhà đầu tư có thể giới hạn sử dụng đòn bẩy để tránh bị thanh lý bắt buộc. Hãy lựa chọn nền tảng có chính sách rủi ro minh bạch, theo dõi Lãi suất Mở để đánh giá rủi ro thanh lý. Đồng thời, giữ token trong ví tự quản lý (self-custody) để giảm thiểu rủi ro liên quan đến CEX,” Forest Bai khuyến nghị.

Eric He cũng khuyên nhà đầu tư nên giảm thiểu rủi ro bằng cách điều chỉnh đòn bẩy linh hoạt dựa trên biến động thị trường. Nếu các công cụ như Chỉ báo Biến động Trung bình Thực tế (ATR) hoặc Dải Bollinger (Bollinger Bands) báo hiệu biến động mạnh, hãy giảm mức độ rủi ro.

Ông cũng khuyên nên tránh giao dịch vào thời điểm thanh khoản thấp, như nửa đêm theo giờ UTC. Đây là lúc rủi ro trượt giá (slippage) cao nhất.

Sự sụp đổ của MANTRA (OM) là lời nhắc nhở đanh thép về tầm quan trọng của thẩm định kỹ lưỡng (due diligence). Nó cũng nhấn mạnh việc quản lý rủi ro trong đầu tư tiền điện tử. Bằng cách đánh giá cẩn thận tokenomics, theo dõi dữ liệu on-chain và đa dạng hóa danh mục, nhà đầu tư có thể giảm thiểu nguy cơ rơi vào cạm bẫy tương tự.

Với những hiểu biết sâu sắc từ các chuyên gia, những chiến lược này sẽ là kim chỉ nam. Chúng giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt và an toàn hơn trên thị trường tiền điện tử đầy biến động.

Liên quan: Sự Cố Token OM Của Mantra: Cảnh Báo Rủi Ro Thanh Khoản và Nghi Vấn “Xả Hàng”