Đánh Giá Lại Restaking: bApps Có Thể Là Chìa Khóa Cho Tương Lai Ethereum

Restaking hứa hẹn củng cố hệ sinh thái Ethereum. Tuy nhiên, rủi ro tiềm ẩn và vấn đề trải nghiệm người dùng (UX) có thể làm mạng lưới thêm phân mảnh. Các ứng dụng “dựa trên” (bApps) nổi lên như một giải pháp. Chúng có khả năng hợp nhất hệ sinh thái đang bị chia cắt này.

Thực Trạng Đáng Lo Ngại Của Ethereum

Mặc dù Ethereum dẫn đầu về Tổng giá trị bị khóa (TVL), bức tranh không hoàn toàn tích cực. Hoạt động mạng lưới đang có dấu hiệu suy giảm. Động lực phát triển dường như chững lại.

Ethereum đang đối mặt với thách thức định hình tương lai. Nếu không có đột phá, nền tảng có nguy cơ trở nên khó tiếp cận. Điều này ảnh hưởng đến chính nhà phát triển và người dùng cần thiết cho sự phát triển. Ethereum cần những ý tưởng mới để vực dậy hệ sinh thái, thống nhất mạng lưới và thúc đẩy sáng tạo thực sự.

Giới Thiệu Khái Niệm bApps

Hãy khám phá khái niệm “ứng dụng dựa trên” (bApps). Đây là bất kỳ ứng dụng hoặc dịch vụ nào tận dụng bộ trình xác thực (validator set) của Ethereum để bảo mật. Lấy cảm hứng từ “based rollup”, bApps cho phép dự án khởi chạy trực tiếp từ Lớp 1 (L1) Ethereum. Điều này mở ra khả năng tương tác, mở rộng và hiệu quả chi phí.

Rủi Ro và Chi Phí Cao Của Các Phương Pháp Hiện Tại

Sự sụt giảm hoạt động mạng gần đây cho thấy vấn đề cố hữu trên Ethereum. Gốc rễ nằm ở trải nghiệm người dùng (UX). Cuộc đua mở rộng quy mô blockchain không chỉ về TVL hay số giao dịch mỗi giây (TPS). Nó còn là về trải nghiệm tổng thể của người dùng và nhà phát triển.

Việc dễ dàng phát triển là yếu tố then chốt. Cùng với đó là hệ sinh thái và ứng dụng có khả năng tương tác cao. Cải thiện trải nghiệm nhà phát triển là bước đệm quan trọng. Nó giúp nâng cao trải nghiệm người dùng, từ đó thúc đẩy áp dụng rộng rãi.

Lựa Chọn Khó Khăn Cho Nhà Phát Triển

Hiện tại, nhà phát triển (builder) có hai lựa chọn chính. Phổ biến hơn là restaking. Đây là cơ chế mặc định để khởi chạy dịch vụ mới. Nó yêu cầu khóa khóa rút tiền (withdrawal keys) của trình xác thực hoặc một lượng lớn vốn làm tài sản thế chấp.

Điều này khiến các đội ngũ chỉ còn lại lựa chọn kém hấp dẫn: tự khởi chạy (self-bootstrapping). Xây dựng bộ trình xác thực từ đầu tốn nhiều tài nguyên. Nó phức tạp về kỹ thuật và thường bắt đầu với mô hình tập trung. Cả hai lựa chọn đều hạn chế nhà phát triển. Chúng không giải quyết được vấn đề phân mảnh của hệ sinh thái Ethereum.

Gánh Nặng Lên Các Trình Xác Thực

Không chỉ nhà phát triển bị ảnh hưởng. Các trình xác thực (validator) cũng chịu tác động từ hệ thống hiện hành. Trong mô hình restaking hiện tại, validator muốn kiếm thêm lợi nhuận phải thực hiện restake. Điều này đồng nghĩa với việc khóa khóa rút tiền và chấp nhận thêm rủi ro bị phạt (slashing).

Việc dùng khóa rút tiền để bảo mật ứng dụng bằng vốn có thể mất khiến validator đối mặt nhiều lớp rủi ro. Nếu diễn ra trên quy mô lớn, điều này có thể ảnh hưởng đến sự ổn định của Ethereum. Đây là sự khác biệt cơ bản so với tầm nhìn ban đầu.

bApps: Con Đường An Toàn và Dễ Tiếp Cận Hơn

bApps mang đến lựa chọn thứ ba, dễ tiếp cận hơn tự khởi chạy hoặc restaking. Chúng sử dụng cơ sở hạ tầng bảo mật “dựa trên”. Nhờ đó, bApps giảm đáng kể rào cản gia nhập cho các giao thức. Các giao thức này muốn xây dựng an toàn, bền vững và bảo tồn hiệu ứng mạng lưới Ethereum.

Lợi Ích Cho Các Bên Tham Gia

Trình xác thực được khuyến khích tham gia qua cơ hội tạo lợi nhuận. Họ không phải chịu thêm rủi ro tài chính. Nhà phát triển tiếp cận bảo mật với chi phí hợp lý. Người dùng cuối hưởng lợi từ hệ sinh thái thống nhất và tương tác cao.

Mở Rộng Mô Hình Bảo Mật

Các dịch vụ thiết yếu như rollups, cầu nối (bridges) và oracles không cần “phát minh lại bánh xe”. Họ chỉ cần tích hợp vào mô hình bảo mật hiện có và đáng tin cậy. Bằng cách dùng validator Ethereum làm nền tảng, mọi dịch vụ ngoài chuỗi (off-protocol) có thể kế thừa tính phi tập trung và chống tấn công Sybil của L1.

Mô hình này còn có tiềm năng mở rộng ra ngoài Ethereum. Nó cho phép validator L1 khác tham gia bảo mật cho bApps. Điều này biến bApps thành thị trường bảo mật đa chuỗi. Nó giúp giảm độ phức tạp và chi phí cho nhà phát triển, đồng thời nâng cao tiêu chuẩn bảo mật toàn hệ sinh thái.

Trao Quyền Cho Trình Xác Thực

bApps cho phép validator kiếm thêm thu nhập từ lượng stake hiện có. Chúng chủ yếu dùng nguyên tắc chứng thực (attestation) làm cơ chế bảo mật không thể bị phạt. Validator có thể tham gia nhiều dịch vụ qua vai trò hiện có mà không cần restake hay thêm tài sản thế chấp.

Điều này khuyến khích sự tham gia rộng rãi hơn từ validator, đặc biệt là người vận hành nhỏ lẻ hoặc ngại rủi ro. Nó góp phần củng cố hệ sinh thái, vì staker độc lập là trụ cột quan trọng.

bApps Mở Khóa Khả Năng Mở Rộng Thực Sự

bApps cách mạng hóa hệ sinh thái khởi chạy hiện tại của Ethereum. Hệ sinh thái này phụ thuộc nhiều vào vốn có thể bị phạt.

Từ Zero-Sum Đến Infinite-Sum Game

Trong cơ chế restaking, lợi nhuận của một người có thể tương ứng với tổn thất của người khác. Điều này tạo ra mô hình tổng bằng không (zero-sum game). Nó xây dựng động lực cạnh tranh, nơi người tham gia phải bổ sung hoặc phân bổ lại tài nguyên thay vì chia sẻ.

Điều này gây khó khăn cho người mới tham gia. Nó tạo ra sự cạnh tranh gay gắt về sự chú ý và nguồn lực hạn chế.

Ngược lại, nền kinh tế “dựa trên” thúc đẩy trò chơi tổng vô hạn (infinite-sum game). Nó biến cạnh tranh tài nguyên thành môi trường hợp tác. Tại đây, ứng dụng, dịch vụ và người tham gia mới đều làm tăng giá trị tổng thể.

Mỗi validator mới làm tăng bảo mật cho bApps. Mỗi bApp mới cung cấp thêm cơ hội cho validator. Mô hình mở rộng vô hạn này thoát khỏi giới hạn của mô hình tổng bằng không. Nó cho phép khởi chạy liền mạch, khuyến khích đổi mới và xây dựng hệ sinh thái an toàn, toàn diện hơn.

Thống Nhất Hệ Sinh Thái Phân Mảnh Của Ethereum

Để Ethereum phát triển mạnh mẽ, vấn đề phân mảnh cần được giải quyết. Nhà phát triển cần các khối xây dựng (building blocks) an toàn, chi phí thấp, tương tác và mở rộng. Hãy nghĩ về những gì điện toán đám mây đã làm cho Web2.

bApps cung cấp chính xác điều đó. Bằng cách giới thiệu trò chơi tổng vô hạn, chúng mở khóa khả năng mở rộng. Chúng cung cấp phương thức khởi chạy an toàn, giá cả phải chăng dựa trên mạng lưới Proof-of-Stake của Ethereum.

Kết Luận: Hướng Tới Một Ethereum “Dựa Trên”

Nếu Ethereum muốn là nền tảng cho thế giới phi tập trung, nó phải trao quyền cho nhà xây dựng. Con đường phía trước đòi hỏi giải quyết vấn đề UX và DevX thông qua cơ sở hạ tầng “dựa trên”. Đi theo hướng “based” là giải pháp rõ ràng và hợp lý.

Quan điểm của: Alon Muroch, Nhà sáng lập SSV Labs.