Bitcoin là vị vua không ngai của thế giới tiền điện tử. Nó không chỉ là đồng coin tiên phong mà còn là thước đo quan trọng cho toàn thị trường. Hiểu rõ lịch sử thống trị của Bitcoin (Bitcoin Dominance – BTC.D) giúp nhìn lại quá khứ. Đồng thời, nó cung cấp gợi ý quan trọng cho tương lai thị trường crypto. Bài viết này sẽ khám phá những con số và sự kiện định hình sự thống trị này.

Biểu đồ minh họa sự biến động của Bitcoin Dominance qua các năm. Nguồn tham khảo: TradingView [2]

1. Bitcoin Dominance (BTC.D) Là Gì và Tại Sao Nó Quan Trọng?

Bitcoin Dominance (BTC.D) đo lường tỷ trọng vốn hóa thị trường của Bitcoin so với tổng vốn hóa thị trường tiền điện tử. Công thức tính là: (Vốn hóa thị trường của Bitcoin / Tổng vốn hóa thị trường Crypto) * 100%. Chỉ số này cực kỳ quan trọng vì nó phản ánh nhiều yếu tố:

• Tâm lý thị trường: Khi BTC.D tăng, nhà đầu tư thường tìm đến Bitcoin như “nơi trú ẩn an toàn”. Điều này đặc biệt đúng trong giai đoạn thị trường không chắc chắn. Ngược lại, khi BTC.D giảm, dòng tiền có thể chảy vào altcoin. Nhà đầu tư kỳ vọng lợi nhuận cao hơn, thường trong “mùa altcoin” (Binance Academy [5]).
• Sức khỏe của Altcoin: Sự giảm sút của BTC.D thường đi kèm với sự tăng trưởng mạnh mẽ của các altcoin. Tìm hiểu thêm về cách mua altcoin có thể hữu ích trong giai đoạn này.
• Xu hướng dòng vốn: BTC.D giúp nhận diện dòng tiền đang ưu tiên Bitcoin hay các loại tài sản crypto khác.

Theo dõi lịch sử thống trị của Bitcoin giúp nhà đầu tư và nhà phân tích có cái nhìn sâu sắc hơn về động lực thị trường.

2. Giai Đoạn Bình Minh (2009 – 2013): Sự Độc Tôn Gần Như Tuyệt Đối

Bitcoin ra mắt năm 2009 bởi một cá nhân hoặc nhóm người bí ẩn dưới tên Satoshi Nakamoto. Khi đó, nó gần như là đồng tiền điện tử duy nhất tồn tại. Trong những năm đầu này, lịch sử thống trị của Bitcoin được ghi nhận ở mức gần 100%. Các dự án altcoin khác hầu như chưa xuất hiện hoặc không đáng kể. Để hiểu rõ hơn về người tạo ra Bitcoin, bạn có thể đọc bài Satoshi là gì.

• 2009-2011: Bitcoin là vua tuyệt đối, với tỷ lệ thống trị trên 99%.
• 2012-2013: Một vài altcoin như Litecoin (LTC) bắt đầu xuất hiện nhưng chưa tạo ra tác động lớn. BTC.D vẫn duy trì ở mức rất cao, thường trên 95% (ResearchGate [10]).

Đây là thời kỳ Bitcoin đặt nền móng cho ngành công nghiệp tiền điện tử. Khái niệm “Bitcoin Dominance” chưa được quan tâm nhiều. Lý do là vì gần như không có lựa chọn thay thế. Việc tạo ví Bitcoin trong giai đoạn này cũng là một bước khởi đầu cho nhiều người.

3. Thách Thức Đầu Tiên: Altcoin Bắt Đầu Xuất Hiện (2014 – 2016)

Giai đoạn này chứng kiến nhiều altcoin ra đời hơn. Chúng bắt đầu làm xói mòn nhẹ sự thống trị tuyệt đối của Bitcoin. Các dự án như Ripple (XRP) và Ethereum (ETH) bắt đầu thu hút sự chú ý. ETH ra mắt testnet năm 2014 và chính thức năm 2015.

• Năm 2014: BTC.D vẫn rất cao. Tuy nhiên, đã có dấu hiệu giảm nhẹ. Nguyên nhân là các sàn giao dịch bắt đầu niêm yết nhiều altcoin hơn.
• Năm 2015-2016: Ethereum với khái niệm hợp đồng thông minh đã tạo ra một làn sóng mới. Mặc dù vậy, BTC.D vẫn thường dao động trong khoảng 80-95% (Statista [1]). Sự quan tâm đến tiềm năng của công nghệ blockchain ngoài Bitcoin bắt đầu tăng lên.

4. Cơn Sốt ICO và “Mùa Altcoin” Lịch Sử (2017 – 2018): BTC.D Chạm Đáy

Đây là một trong những giai đoạn đáng nhớ nhất trong lịch sử thống trị của Bitcoin. Sự bùng nổ của Initial Coin Offerings (ICOs) trên nền tảng Ethereum đã tạo ra một “mùa altcoin” điên cuồng. Tìm hiểu thêm IDO là gì cũng là một khái niệm liên quan đến việc phát hành token sau này.

• Đầu năm 2017: BTC.D vẫn ở mức khoảng 85-90%.
• Giữa năm 2017 – Đầu năm 2018: Hàng ngàn dự án ICO ra đời. Chúng thu hút lượng vốn khổng lồ từ thị trường. Ethereum và nhiều altcoin khác tăng giá phi mã. Điều này khiến BTC.D giảm mạnh. Vào tháng 1/2018, tỷ lệ này giảm xuống mức thấp kỷ lục khoảng 32-35%. Dữ liệu từ các nền tảng như CoinMarketCap [4] và CoinStats [3] cho thấy điều đó. Khái niệm token là gì trở nên phổ biến hơn bao giờ hết.

Giai đoạn này cho thấy sức mạnh tiềm tàng của altcoin. Nó cũng cho thấy khả năng dòng vốn chuyển dịch nhanh khi có câu chuyện tăng trưởng hấp dẫn.

Sự sụt giảm mạnh của Bitcoin Dominance trong giai đoạn bùng nổ ICO 2017-2018.

5. Giai Đoạn Phục Hồi và Những Biến Động Khó Lường (2019 – 2020)

Sau “mùa đông crypto” cuối 2018, thị trường bắt đầu có dấu hiệu phục hồi. Trong giai đoạn này, lịch sử thống trị của Bitcoin lại chứng kiến sự tăng trưởng trở lại.

• Năm 2019: Bitcoin thể hiện sự phục hồi mạnh mẽ hơn so với nhiều altcoin. Nhà đầu tư có xu hướng quay lại với “vàng kỹ thuật số”. Họ xem đây là tài sản an toàn hơn sau cú sốc ICO. BTC.D tăng trở lại, có thời điểm vượt ngưỡng 70% vào tháng 9 năm 2019 (CoinCodex [7]).
• Năm 2020: Sự kiện Bitcoin Halving lần thứ ba (tháng 5/2020) và sự khởi đầu của làn sóng DeFi (Tài chính Phi tập trung) đã tạo ra những biến động mới. BTC.D duy trì mức cao trong nửa đầu năm. Sau đó, nó giảm dần khi DeFi bùng nổ vào mùa hè. Các DeFi coin bắt đầu thu hút sự chú ý lớn.

6. Kỷ Nguyên DeFi, NFT và Sự Cạnh Tranh Gay Gắt (2021 – Nay)

Giai đoạn từ 2021 đến nay chứng kiến sự bùng nổ của DeFi và NFT (Non-Fungible Token). Đồng thời, các blockchain nền tảng cạnh tranh với Ethereum cũng phát triển mạnh mẽ. Nổi bật có Solana, Binance Smart Chain, Avalanche, và Polkadot.

• Năm 2021: Một “mùa altcoin” mới diễn ra, được thúc đẩy bởi DeFi và NFT. Nhiều altcoin ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng. BTC.D tiếp tục giảm, có thời điểm xuống quanh mức 40% vào giữa năm 2021. Tuy nhiên, Bitcoin vẫn cho thấy sức mạnh khi đạt các mức giá ATH mới.
• Năm 2022 – 2023: Thị trường bước vào giai đoạn điều chỉnh và “mùa đông crypto” kéo dài. Trong giai đoạn này, BTC.D thường tăng nhẹ hoặc đi ngang. Nhà đầu tư tìm kiếm sự ổn định ở Bitcoin. Tuy nhiên, thị trường crypto ngày càng đa dạng. Nhiều lĩnh vực mới nổi như Web3 khiến BTC.D khó quay lại mức thống trị tuyệt đối như trước (CoinGecko Learn [6]).
• Năm 2024 – Nay: Thị trường có dấu hiệu phục hồi. Sự chấp thuận Bitcoin ETF giao ngay tại Mỹ đã tạo cú hích lớn. BTC.D có những biến động nhất định. Nó phản ánh sự cạnh tranh giữa Bitcoin và các narrative mới trong không gian altcoin. Gần đây, có thời điểm BTC.D đạt mức cao mới trong vài năm. Ví dụ, tháng 4/2025, một số nguồn ghi nhận BTC.D cao nhất kể từ tháng 4/2021 (Cryptonomist [9]).

Công nghệ và ứng dụng mới trong crypto không ngừng phát triển. Điều này đảm bảo lịch sử thống trị của Bitcoin sẽ tiếp tục là câu chuyện đầy biến động, hấp dẫn. Các khái niệm như Layer 3 cũng đang dần được chú ý.

7. Những Yếu Tố Then Chốt Ảnh Hưởng Đến Lịch Sử Thống Trị Của Bitcoin

Nhiều yếu tố đã và đang tác động đến tỷ lệ thống trị của Bitcoin trên thị trường:

• Sự ra đời và phát triển của Altcoin: Đây là yếu tố rõ ràng nhất. Càng nhiều altcoin chất lượng, ứng dụng cao ra đời, thị phần Bitcoin càng dễ bị chia sẻ. Trong đó, meme coin cũng là một phần không thể thiếu của thị trường.
• Tâm lý thị trường (Risk-on/Risk-off): Khi thị trường lạc quan (risk-on), nhà đầu tư tìm lợi nhuận cao hơn ở altcoin. Điều này làm giảm BTC.D. Ngược lại, khi thị trường sợ hãi (risk-off), dòng tiền thường chảy về Bitcoin, làm tăng BTC.D (MoonPay [14]).
• Bitcoin Halving: Sự kiện Halving của Bitcoin (giảm nửa phần thưởng khối) thường tạo chú ý và kỳ vọng tăng giá Bitcoin. Điều này có thể tạm thời làm tăng BTC.D trước và sau sự kiện.
• Quy định pháp lý: Tin tức quy định (tích cực hoặc tiêu cực) với Bitcoin hoặc altcoin đều có thể ảnh hưởng dòng vốn và BTC.D.
• Đổi mới công nghệ và xu hướng mới: Bùng nổ ICO, DeFi, NFT, Layer 2, GameFi… là những xu hướng làm thay đổi đáng kể bức tranh thị phần. Các launchpad cũng đóng vai trò quan trọng trong việc giới thiệu dự án mới.
• Hiệu ứng mạng lưới và tính thanh khoản của Bitcoin: Bitcoin vẫn có thanh khoản cao nhất và được chấp nhận rộng rãi nhất. Điều này giúp duy trì mức độ thống trị nhất định (ZebPay [15]). Việc hiểu về tokenomics của Bitcoin cũng rất quan trọng.

8. Ý Nghĩa Của Bitcoin Dominance Đối Với Nhà Đầu Tư

Việc theo dõi và phân tích lịch sử thống trị của Bitcoin mang lại nhiều giá trị cho nhà đầu tư:

• Xác định chu kỳ thị trường: BTC.D có thể là chỉ báo giúp nhận diện thị trường đang trong “mùa Bitcoin” hay “mùa altcoin”.
• Quản lý rủi ro: Hiểu tương quan giữa BTC.D và giá altcoin giúp nhà đầu tư điều chỉnh danh mục phù hợp. Chiến lược hold coin hay trade coin cũng cần cân nhắc yếu tố này.
• Đưa ra quyết định giao dịch: Một số nhà giao dịch dùng BTC.D làm công cụ. Họ quyết định khi nào nên tăng tỷ trọng Bitcoin hoặc altcoin trong danh mục. Ví dụ, khi BTC.D ở mức cao và có dấu hiệu đảo chiều giảm, đó có thể là tín hiệu cho mùa altcoin tiềm năng (Bilira [13]). Các chỉ báo kỹ thuật như RSI hay MACD cũng thường được kết hợp.

Tuy nhiên, cần lưu ý BTC.D chỉ là một trong nhiều chỉ số. Không nên dùng nó độc lập để quyết định đầu tư.

Việc kết hợp với phân tích kỹ thuật, phân tích cơ bản (như đọc whitepaper dự án) là rất quan trọng. Theo dõi tin tức thị trường cũng vậy. Các dữ liệu on-chain cũng cung cấp nhiều thông tin giá trị.

Kết Luận

Lịch sử thống trị của Bitcoin là câu chuyện không ngừng biến đổi. Nó phản ánh sự trưởng thành và đa dạng hóa của hệ sinh thái tiền điện tử.

Từ vị thế độc tôn ban đầu, Bitcoin đã đối mặt với cạnh tranh ngày càng tăng. Sự cạnh tranh đến từ hàng ngàn altcoin với đổi mới công nghệ và ứng dụng đa dạng.

Mặc dù tỷ lệ thống trị đã giảm đáng kể so với những ngày đầu, Bitcoin vẫn giữ vai trò tài sản crypto hàng đầu. Nó là “kim chỉ nam” và nơi trú ẩn an toàn cho nhiều nhà đầu tư.

Hiểu rõ các giai đoạn thăng trầm trong lịch sử thống trị của Bitcoin rất quan trọng. Việc nắm bắt các khái niệm liên quan như Proof of Work (PoW) hay Proof of Stake (PoS) cũng vậy. Điều này sẽ giúp chúng ta có nhận định sắc bén hơn về tương lai thị trường tiềm năng này.

Bài viết cùng chủ đề:

• Bitcoin Là Gì? Giải Mã Toàn Tập Về Lịch Sử & Tương Lai Tiền Điện Tử Vua
• Bitcoin Halving là gì? Giải mã sự kiện quan trọng bậc nhất của Bitcoin
• ETF Bitcoin là gì? Giải mã Cơ hội và Rủi ro
• Đào Bitcoin là gì? Hướng dẫn A-Z cho người mới
• Satoshi Nakamoto là ai? Giải mã bí ẩn và những giả thuyết chấn động
• Ví Bitcoin là gì? Khám Phá Các Loại Ví Phổ Biến và Cách Chọn Ví An Toàn Nhất 2025
• Hướng dẫn A-Z: Cách khôi phục ví Bitcoin bằng Seed Phrase cho người mới

Nguồn tham khảo