Từ khi ra đời Bitcoin đã định hình lại nhiều vấn đề trong công nghệ, tài chính đặc biệt là khái niệm tài chính ngân hàng. Bitcoin ra đời năm 2009, do một cá nhân hoặc một nhóm người dấu tên tự xưng Satoshi Nakamoto. Bitcoin còn được xem như là một đồng tiền thanh toán, lưu trữ, đầu tư không bị kiểm soát của bất kỳ một tổ chức chính phủ quốc gia nào.

“Đào Bitcoin là gì nhỉ” thì hiểu đơn giản là đào Bitcoin là công việc xác thực các giao dịch Bitcoin và ghi chúng vào một sổ cái công khai gọi là blockchain. Nó giống như việc khai thác vàng nhưng đào Bitcoin yêu cầu sức mạnh tính toán vô cùng lớn để giải quyết những thuật toán hóc búa. Những người tham gia quá trình này gọi là thợ đào ( miners), và họ được trả công cho việc này bằng những Bitcoin mới được khởi tạo.

Bài viết này sẽ đưa bạn từ A đến Z về đào Bitcoin, bắt đầu từ những điều cơ bản cho tới những thao tác chi tiết để bạn tự tay bắt đầu. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu nguyên lý hoạt động, các loại máy đào, cách thức chu kỳ tính toán lợi nhuận và các rủi ro cần chú ý đi kèm. Đặc biệt, bài viết này sẽ là thời điểm tính đến năm 2025 nhằm phản ánh sự thay đổi và xu hướng mới nhất.

Thị trường tiền điện tử luôn biến động và phát triển không ngừng. Các công nghệ mới, quy định pháp lý, và sự cạnh tranh giữa các thợ đào đều ảnh hưởng đến hiệu quả và lợi nhuận của việc đào Bitcoin. Vì vậy, việc cập nhật kiến thức và nắm bắt thông tin mới nhất là vô cùng quan trọng. Bài viết này sẽ giúp bạn có được nền tảng vững chắc để tự tin bước vào thế giới đào Bitcoin.

Thị trường tiền điện tử luôn thay đổi và phát triển không ngừng. Công nghệ mới, luật pháp, và cả sự cạnh tranh giữa các thợ mỏ đều ảnh hưởng đến quy trình và lợi ích từ việc đào Bitcoin. Do đó, việc thường xuyên học và tìm hiểu những kiến thức mới là điều rất cần thiết. Nội dung dưới đây sẽ cung cấp cho bạn kiến thức cơ bản cần thiết để bắt đầu tham gia đào Bitcoin một cách tự tin.

Định nghĩa “đào Bitcoin”

“Đào” Bitcoin, hay còn gọi là “đào” tiền ảo, là một quy trình khai thác bitcoin thông qua việc sử dụng máy tính nhằm thực hiện các bài toán mã hóa có độ khó cao nhằm xác thực và cập nhật thông tin các giao dịch Bitcoin trên hệ thống Blockchain. Quá trình này duy trì sự bảo mật và toàn vẹn cho mạng Bitcoin, ngăn chặn gian lận và “double-spending” (chi tiêu một đồng Bitcoin hai lần).

Để dễ hình dung, hãy tưởng tượng đào Bitcoin giống như việc đào vàng trong thế giới thực. Người thợ đào vàng phải bỏ công sức, thời gian và sử dụng các công cụ để tìm kiếm và khai thác vàng. Tương tự, thợ đào Bitcoin sử dụng máy tính (thường là máy chuyên dụng) để “đào” ra Bitcoin mới bằng cách giải các bài toán mật mã.

Bạn có thể hiểu đơn giản như là việc “đào” Bitcoin cũng giống như việc đào vàng trong thực tê. Người thợ vàng phải đầu tư công sức, chi tiêu thời gian, mau sắm các vật dụng để có thể tìm ra vàng. Cùng với đó, thợ Bitcoin cũng cần phải đầu tư máy tính, máy tính chuyên dụng nhằm “khai thác” ra Bitcoin bằng cách giải các bài toán mã hóa.

Thợ đào đóng vai trò quan trọng trong mạng lưới Bitcoin. Họ không chỉ tạo ra Bitcoin mới mà còn đảm bảo an ninh và ổn định cho hệ thống. Bằng cách xác minh giao dịch, họ giúp ngăn chặn các hành vi gian lận và đảm bảo rằng mọi giao dịch đều hợp lệ.

Bên cạnh việc “đào” bitcoin thì các thợ đào cũng biết họ đóng vai trò quan trọng trong mạng lưới Bitcoin, không chỉ tạo ra Bitcoin mới mà còn giúp nâng cấp bảo mật và an ninh cho hệ thống đó. Đồng thời bằng việc làm nghiêm các giao dịch giúp ngăn chặn các hành vi gian lần và đảm bảo mọi giao dịch đều hợp lệ

Nguyên lý đào Bitcoin

Chuỗi blockchain và các khối (blocks)

Về mặt lý thuyết, Bitcoin được xây dựng dựa trên một công nghệ gọi là blockchain. Blockchain không gì khác ngoài một tập hợp các khối hay ‘blocks’ được mã hóa liên kết với nhau. Chính giữa ‘block’ có khối thông tin chứa các giao dịch Bitcoin mới nhất và khi một khối được thực hiện thì nó sẽ được thêm vào ‘blockchain’ và sẽ chính thức là một phần vĩnh viễn của sổ cái đồng thời cũng không bao giờ có thể bị thay đổi.

Hình ảnh mô tả chuỗi blockchain với các khối chứa thông tin giao dịch Bitcoin được mã hóa và liên kết chặt chẽ

Bài toán Proof-of-Work (PoW)

Để thực hiện thêm một khối mới vào blockchain, thợ đào cần phải giải một bài toán mật mã cực kỳ phức tạp được gọi là Proof-of-Work (PoW). PoW được đánh giá là một thuật toán yêu cầu máy tính thực hiện một số phép toán tính thử và sai ( hashing) điển hình lên tới hàng tỉ lần cho tới khi đưa ra được một đáp án hợp lệ hay được gọi là nonce. Độ khó của bài toán PoW được điều chỉnh tự động sau mỗi 2016 khối ( khoảng 2 tuần),để đảm bảo thời gian tạo khối trung bình là 10 phút. Cơ chế này được gọi là Difficulty Adjustment, được Satoshi Nakamoto ghi chi tiết ở trong Bitcoin Whitepaper

Ví dụ, vào tháng 2 năm 2025, độ khó của mạng lưới đã tăng lên đáng kể do sự tham gia ngày càng tăng từ các thợ mỏ mới và sự cải tiến trong công nghệ máy móc khai thác. Điều này cho thấy các thợ mỏ buộc phải tiêu tốn nhiều năng lượng và sức mạnh tính toán hơn để giải quyết câu đố PoW.

Phần thưởng khối (block reward) và phí giao dịch (transaction fees)

Khi một thợ đào tìm ra đáp án hợp lệ cho bài toán PoW, họ được quyền thêm khối mới vào blockchain và nhận được phần thưởng. Phần thưởng này bao gồm hai phần: Bitcoin mới được tạo ra (block reward) và phí giao dịch từ các giao dịch trong khối đó. Ban đầu, phần thưởng khối là 50 Bitcoin. Cứ sau mỗi 210.000 khối (khoảng 4 năm), phần thưởng này sẽ giảm một nửa (halving). Vào năm 2024, phần thưởng khối đã giảm xuống còn 3.125 Bitcoin.

Khi thành công trong việc tính toán câu đố và tìm ra đáp án PoW, một thợ đào có thể thêm một khối mới vào blockchain, và trong quá trình này, nhận được phần thưởng bao gồm hai phần: bitcoin mới được tạo ra (phần thưởng khối) và các phí giao dịch trong khối đó. Ban đầu, phần thưởng khối là 50 Bitcoin. Phần thưởng này giảm một nửa mỗi 210,000 khối (khoảng bốn năm). Phần thưởng khối vào năm 2024 đã giảm xuống còn 3.125 Bitcoin.

Phần thưởng khối và phí giao dịch là động lực cho thợ đào.

Cơ chế đào Bitcoin

Cơ chế đào Bitcoin có thể được tóm tắt như sau:

1. Các giao dịch Bitcoin mới được phát sóng trên mạng lưới.
2. Các thợ đào thu thập các giao dịch này và đưa vào một khối (block).
3. Thợ đào bắt đầu giải bài toán Proof-of-Work (PoW) cho khối đó.
4. Khi một thợ đào tìm ra đáp án hợp lệ, họ phát sóng khối mới lên mạng lưới.
5. Các nút (nodes) khác trên mạng lưới kiểm tra tính hợp lệ của khối.
6. Trong trường hợp khối hợp lệ, nó được thêm vào blockchain và thợ đào nhận được phần thưởng.

Tốc độ đào (hash rate) là số lượng phép tính băm mà máy đào có thể thực hiện trong một giây. Hash rate càng cao, khả năng giải được bài toán PoW và nhận phần thưởng càng lớn.

Các bước chuẩn bị

Nghiên cứu và tìm hiểu trước thông tin

Việc trang bị kiến thức trước khi bắt đầu khai thác Bitcoin vô cùng quan trọng. Tìm hiểu và nghiên cứu kĩ càng về hệ thống Bitcoin, blockchain, các máy đào, phần mềm cũng như những thuật ngữ có liên quan. Hãy tận dụng mang ebook, sách báo, video hoặc thậm chí là các diễn dàn, nhóm mạng xã hội để tham khảo kinh nghiệm từ những người trước.

Chuẩn bị ví Bitcoin (Bitcoin wallet)

Ví lưu trữ Bitcoin của bạn được gọi là ví Bitcoin. Hiện có cả ví nóng (hot wallet) và ví lạnh (cold wallet). Ví nóng là ví trực tuyến, dễ dàng giao dịch nhưng kém an toàn hơn. Ví lạnh là các ví ngoại tuyến như ví cứng, ví giấy, khó hơn để sử dụng nhưng an toàn hơn. Hãy chọn loại ví phù hợp với nhu cầu và mức độ bảo mật của bạn. Ledger, Trezor hay Electrum là những ví đáng tin cậy mà bạn có thể tham khảo.

Lựa chọn ví Bitcoin phù hợp với nhu cầu của bạn.

Lựa chọn phần mềm đào Bitcoin (mining software)

Phần mềm đào Bitcoin là công cụ kết nối máy đào của bạn với mạng lưới Bitcoin hoặc mining pool. Một số phần mềm phổ biến và uy tín bao gồm:

• CGMiner: Phần mềm mã nguồn mở, được hỗ trợ trên nhiều loại máy đào và hệ điều hành.
• BFGMiner: Tương tự CGMiner, nhưng có thêm tính năng quản lý và giám sát.
• EasyMiner: Phần mềm được thiết kế với giao diện đồ họa thân thiện, dễ sử dụng cho người mới.

Hãy chọn phần mềm tương thích với máy đào và hệ điều hành của bạn.

Cách đào Bitcoin

Đào Bitcoin bằng máy tính cá nhân (CPU/GPU mining)

Vào thời sơ khai của Bitcoin, bạn có thể đào Bitcoin với CPU của máy tính cá nhân. Nhưng sau này, khi độ khó của mạng lưới tăng lên, thì việc đào Bitcoin với CPU bộ xử lý trung tâm) dần trở nên không khả thi. GPU sau đó được sử dụng thay thế với bộ xử lý đồ họa. Tuy nhiên, đến năm 2025, với sự phát triển của Bitcoin thì việc kiếm tiền từ CPU hay GPU gần như không còn khả thi về mặt kinh tế

Ví dụ: Một máy tính có CPU Intel Core i9-12900K chỉ có thể đạt hashrate khoảng vài nghìn hash/giây (H/s), trong khi một máy đào ASIC có thể đạt hàng chục terahash/giây (TH/s) hoặc thậm chí petahash/giây (PH/s). Điều này có nghĩa là bạn sẽ mất rất nhiều thời gian và điện năng để đào được một lượng Bitcoin rất nhỏ, thậm chí không đủ bù đắp chi phí.

Ví dụ, một máy tính cá nhân được trang bị CPU Intel Core i9-12900K chỉ có thể đạt được công suất khoảng vài ngàn hash mỗi giây (H/s), điều này thật nhỏ bé so với hàng chục terahash mỗi giây (TH/s) hoặc thậm chí petahash mỗi giây (PH/s) mà một máy đào ASIC có thể đạt được. Điều này có nghĩa là sẽ mất rất nhiều thời gian và điện năng để có được Bitcoin, và quá trình này thậm chí có thể không khả thi về mặt chi phí.

Đào Bitcoin bằng máy đào chuyên dụng (ASIC mining)

ASIC (Application-Specific Integrated Circuit) là loại chip được sử dụng cụ thể cho việc khai thác bitcoin. So với CPU và GPU, máy đào ASIC có hiệu suất nổi bật và do đó là lựa chọn hàng đầu của gần như tất cả các thợ đào Bitcoin chuyên nghiệp hiện nay.

Máy đào ASIC Bitmain Antminer T19 – Thiết bị khai thác Bitcoin hiệu suất cao với công nghệ ASIC chuyên dụng, tối ưu hóa lợi nhuận đào coin

Các máy đào ASIC thường được sử dụng trên thị trường (2025) bao gồm:

• Antminer S21: do Bitmain sản xuất.
• Whatsminer M50S: của MicroBT.

Khi mua máy đào ASIC, hãy nhớ những điểm sau:

• Hashrate: Tốc độ đào của máy.
• Điện năng tiêu thụ: Lượng điện mà máy tiêu thụ.
• Giá cả: Giá thành của máy.
• Độ ồn: Máy ASIC thường rất ồn.
• Độ tin cậy: Đánh giá thương hiệu và đánh giá của người dùng.

Tham gia các “mining pool”

Một mining pool là một nhóm thợ khai thác kết hợp tài nguyên để tăng khả năng khai thác được một block và nhận phần thưởng bitcoin. Thay vì khai thác đơn lẻ, bạn có thể tham gia một pool để có thu nhập ổn định hơn.

Mô phỏng mô hình khai thác Bitcoin tập thể, kết nối nhiều máy tính để tăng tỷ lệ đào thành công

Lợi ích của việc tham gia mining pool:

• Tăng khả năng tìm kiếm khối và nhận phần thưởng thường xuyên hơn.
• Giảm thiểu rủi ro và biến động trong thu nhập.
• Có thể đào Bitcoin với hashrate thấp hơn.

Một số mining pool lớn và uy tín (năm 2025) bao gồm:

• F2Pool
• AntPool
• Poolin
• Slush Pool

Khi lựa chọn một mining pool, hãy xem xét các yếu tố sau:

• Phí pool: Phần trăm phần thưởng mà pool giữ lại.
• Phương thức thanh toán: Cách pool chia sẻ phần thưởng (ví dụ: PPLNS, PPS, FPPS).
• Kích thước pool: Pool lớn thường có thu nhập ổn định hơn.
• Uy tín: Đánh giá của cộng đồng và lịch sử hoạt động của pool.

Giới thiệu về máy đào Bitcoin

Máy đào Bitcoin, hay tiếng việt còn gọi là “trâu cày”, là thiết bị phần cứng được sử dụng để giải quyết các bài toán mật mã trong quá trình đào Bitcoin. Máy đào Bitcoin có vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động và bảo mật của mạng lưới Bitcoin.

Các loại máy đào Bitcoin

Máy đào CPU/GPU

Như đã đề cập trước đó, máy đào CPU và GPU đã trở nên không hiệu quả khi cố gắng đào Bitcoin do sự cạnh tranh từ máy đào ASIC và sự tiến bộ công nghệ trong lĩnh vực này.

Máy đào ASIC

Đây là máy đào bitcoin chuyên dụng và tối ưu hóa để giải quyết các thuật toán SHA-256 của Bitcoin. So với máy đào CPU/GPU, chúng có hiệu suất vượt trội, tiêu thụ ít điện năng hơn và mang lại lợi nhuận cao hơn cho các thợ đào.

Một máy đào bitcoin ASIC bao gồm các thành phần sau:

• Chip ASIC: Đây là đơn vị xử lý chính, thực hiện các phép tính băm.
• Bo mạch chủ (mainboard): Đảm nhiệm việc kết nối các chip ASIC với các thành phần khác.
• Bộ nguồn (PSU): Cung cấp điện năng cho máy.
• Hệ thống tản nhiệt: Quạt và các bộ phận tản nhiệt làm mát toàn bộ máy.
• Phần mềm điều khiển (firmware): Quản lý sự vận hành của máy tính và kết nối tới mạng Bitcoin hoặc mining pool.

Các thông số kỹ thuật quan trọng của máy đào ASIC:

• Hashrate: Tốc độ đào của thiết bị, tính bằng đơn bị đo: hash/giây (H/s), kilohash/giây (KH/s), megahash/giây (MH/s), gigahash/giây (GH/s), terahash/giây (TH/s), petahash/giây (PH/s), exahash/giây (EH/s).
• Điện năng tiêu thụ: Tính bằng watt (W).
• Hiệu suất năng lượng: Tính bằng joule/gigahash (J/GH) hoặc watt/terahash (W/TH).
• Giá cả: Tính bằng đô la Mỹ (USD) hoặc Bitcoin (BTC).

Máy đào FPGA

FPGA (Field-Programmable Gate Array) là một dạng vi mạch có thể lập trình được. FPGA có tính linh hoạt cao hơn so với ASIC vì chúng có thể được cấu hình để thực hiện nhiều tác vụ khác nhau, không chỉ riêng việc đào Bitcoin.

Ưu điểm:

• Tính linh hoạt: Có thể thay đổi cấu hình để đào nhiều đồng tiền điện tử khác nhau hoặc làm các công việc khác.
• Tiêu thụ điện năng thấp hơn so với một số loại ASIC.

Nhược điểm:

• Hiệu suất thấp hơn so với ASIC chuyên dụng cho Bitcoin.
• Giá thành cao hơn so với ASIC.
• Sử dụng và cấu hình cần có kỹ thuật chuyên sâu.

Dàn đào Bitcoin

Dàn đào Bitcoin (mining rig) là một hệ thống nhiều máy đào Bitcoin gộp lại với nhau giúp nâng cao hiệu suất tìm khối. Một dàn đào có thể gồm từ vài máy cho đến hàng trăm hay thậm chí hàng nghìn chiếc máy, tùy thuộc vào mức độ đầu tư cùng ngân sách của thợ đào.

Dàn đào Bitcoin với nhiều máy ASIC hoạt động giúp tăng hiệu suất khai thác và tìm block nhanh hơn

Chúng tôi sẽ hướng dẫn bạn cách thiết lập một dàn đào Bitcoin cơ bản:

• Chọn máy đào: Đầu tiên bạn cần xác định loại máy đào và số lượng tương ứng
• Chuẩn bị không gian: Đảm bảo có không gian đủ rộng, mát mẻ và có hệ thống thông gió tốt.
• Lắp đặt hệ thống làm mát: Tiếp theo, thiết lập hệ thống làm mát, Vì máy đào Bitcoin tạo ra rất nhiều nhiệt, nên cần có hệ thống làm mát hiệu quả (ví dụ: quạt, điều hòa không khí, tản nhiệt nước).
• Cung cấp nguồn điện: Đảm bảo nguồn điện ổn định và đủ công suất cho tất cả các máy đào.
• Kết nối internet: Sử dụng kết nối internet phải đủ mạnh và tốc độ ổn định.
• Cài đặt phần mềm: Cài đặt phần mềm đào Bitcoin và kết nối với mining pool.
• Giám sát và bảo trì: Theo dõi hiệu suất của dàn máy, kiểm tra nhiệt độ, và bảo trì định kỳ.

Các lưu ý quan trọng khi thiết lập dàn đào Bitcoin:

• An toàn điện: Sử dụng thiết bị bảo vệ, dây dẫn chất lượng, và tuân thủ các quy tắc an toàn điện.
• Tiếng ồn: Dàn máy đào có thể rất ồn, cần xem xét vị trí đặt máy và các biện pháp giảm tiếng ồn.
• Bụi bẩn: Bụi có thể làm giảm hiệu suất và tuổi thọ của máy, cần vệ sinh định kỳ.

Cách đào Bitcoin hiệu quả

Các yếu tố ảnh hưởng đến hiệu quả đào Bitcoin

• Hashrate của máy đào: Hashrate càng cao, khả năng giải được bài toán PoW và nhận phần thưởng càng lớn.
• Độ khó của mạng lưới (network difficulty): Độ khó càng cao, càng cần nhiều hashrate để đào được Bitcoin.
• Giá Bitcoin: Giá Bitcoin càng cao, lợi nhuận từ việc đào Bitcoin càng lớn (và ngược lại).
• Chi phí điện năng: Chi phí điện càng thấp, lợi nhuận càng cao.

Mẹo và phương pháp đào Bitcoin hiệu quả

Lựa chọn máy đào phù hợp

Hãy lựa chọn máy đào dựa trên ngân sách, hashrate, điện năng tiêu thụ, và giá Bitcoin hiện tại. Sử dụng các công cụ tính toán lợi nhuận trực tuyến để ước tính lợi nhuận tiềm năng của từng loại máy.

Tối ưu hóa chi phí điện

Chi phí điện là yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến lợi nhuận đào Bitcoin. Một số giải pháp tiết kiệm điện bao gồm:

• Sử dụng điện mặt trời: Lắp đặt hệ thống điện mặt trời để giảm chi phí điện lưới.
• Chọn vị trí đặt máy có giá điện rẻ: Một số khu vực có giá điện ưu đãi cho các hoạt động công nghiệp.
• Tối ưu hóa hệ thống làm mát: Sử dụng hệ thống làm mát hiệu quả để giảm điện năng tiêu thụ của quạt và điều hòa.

Sử dụng pin năng lượng mặt trời giúp tối ưu hóa lợi nhuận cho thợ đào

Tham gia mining pool phù hợp

Việc tham gia mining pool giúp bạn có thu nhập ổn định hơn so với việc đào Bitcoin một mình. Hãy chọn pool có phí thấp, phương thức thanh toán phù hợp, kích thước lớn và uy tín.

Theo dõi và điều chỉnh

Hãy thường xuyên theo dõi hiệu suất đào của máy, cập nhật phần mềm, và điều chỉnh chiến lược khi cần thiết. Thị trường Bitcoin và công nghệ đào luôn thay đổi, vì vậy việc cập nhật thông tin là rất quan trọng.

Tính toán lợi nhuận

Có nhiều công cụ tính toán lợi nhuận đào Bitcoin trực tuyến, ví dụ:

• WhatToMine
• CryptoCompare

Các công cụ này cho phép bạn nhập các thông số như hashrate, điện năng tiêu thụ, giá điện, và giá Bitcoin để ước tính lợi nhuận hàng ngày, hàng tuần, hàng tháng.

Các yếu tố cần xem xét khi tính toán lợi nhuận:

• Biến động giá Bitcoin: Giá Bitcoin có thể thay đổi đáng kể trong thời gian ngắn.
• Độ khó mạng lưới: Độ khó có thể tăng hoặc giảm tùy thuộc vào sự tham gia của các thợ đào.
• Chi phí bảo trì và sửa chữa: Máy đào có thể bị hỏng hóc và cần được bảo trì.
• Thuế và các khoản phí khác: Tùy thuộc vào quy định của từng quốc gia.

Các câu hỏi thường gặp (FAQ)

Kết luận

Việc đào Bitcoin thực sự rất phức tạp nhưng lại có rất nhiều giá trị. Hy vọng qua bài đăng này bạn đã hiểu phần nào về quá trình khai thác Bitcoin từ những điều cơ bản cho đến cách thức thực hiện. Cần lưu ý rằng đồng Bitcoin rất dễ thay đổi và công nghệ khai thác cũng rất biến động.

Tìm hiểu kỹ lưỡng và chuẩn bị tinh thần cho những biến động của thị trường Bitcoin trước khi quyết định đầu tư vào đào bitcoin. Đừng quên theo dõi những kiến thức và xu hướng mới nhất để quyết định đầu tư của bạn trở nên thêm thông minh.

Nếu bạn thấy bài viết này hữu ích, hãy chia sẻ nó với bạn bè và những người quan tâm đến Bitcoin. Bạn cũng có thể để lại bình luận bên dưới để chia sẻ kinh nghiệm hoặc đặt câu hỏi. Chúc bạn thành công trên con đường khám phá thế giới Bitcoin!

Tài liệu tham khảo

• • Satoshi Nakamoto, “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System,” 2008.
  • Investopedia – Blockchain
  • Buy Bitcoin Worldwide – Bitcoin Mining
  • CryptoCompare
  • WhatToMine
  • F2Pool
  • AntPool
  • Poolin
  • Slush Pool